mardi 22 avril 2008

Participia futura actiui, verba desiderativa, frequentativa et inchoativa necnon conjugationes periphrasticae

A Participio passiuo praeteriti perfecti (uel deponenti praeteriti perfecti) facitur participium futuri actiui sic:


Vocare - Vocatus - Vocaturus
Habere - Habitus - Habiturus
Ire - Itum - Iturus
Regere - Rectus - Recturus
Capere - Captus - Capturus
Finire - Finitus - Finiturus
Edere/Esse - Esus - Esurus
Mordeo - Morsus - Morsurus
Ferre - Latus - Laturus
Esse - - Futurus

Dato participio futuri actiui facitur uerbum desideratiuum sic:

Iturus - iturio=uolo ire, mox ibo (si hoc uerbum sit)
Capturus - capturio=uolo capere, mox capiam (si hoc uerbum sit)
Esurus - esurio=uolo edere=famem habeo
Par(i)tura - parturio=mox pario infantem

Esurio - esurivi - - esurire
Parturio - parturivi - - parturire

Dato participio perfecto passiuo uel deponenti sic facitur uerbum frequentatiuum:

Cano - cantus - canto=multum cano, saepe cano, cano
Habeo - habitus - habito=quotidie habeo ut domum, vicum, et c
Dico - dictus - dicto=fortiter dico

canto - cantavi - cantatus - cantare
habito - habitavi - habitatus - habitare
dicto - dictavi - dictatus - dictare

Dato praesenti indicatiuo facitur inchoatiuum sic:


Rubeo - erubesco
Vireo - viresco


quorum differentia:

rubeo, vireo=ruber, viridus iam esse
erubesco, viresco=ruber, viridus fieri


Conjugatio periphrastica actiua est participium futuri actiui cum verbo esse omnibus temporibus (saluo futuro):


esurus sum=esurio
vocaturus eram=paene vocabam
antequam disputavit, venturus fuit, sed non veniet

et c

Conjugatio periphrastica passiua est gerundiuum cum verbo esse omnibus temporibus (saluo futuro):

edenda non erat caro, sed post diluuium edenda est

mercredi 16 avril 2008

Participium praeteriti perfecti passiuus, systema perfecti passiui

participium perfecti passiui uel deponentis:

Primus typus:

ama-tus, -ta, -tum
dele-tus, -ta, -tum
fini-tus, -ta, -tum

Vocalis ante longa.

Secundus typus:

habi-tus, -ta, -tum
i-tum (iter itum)
da-tus, -ta, -tum

Vocalis ante brevis.

Tertius typus:
scrip-tus, -ta, -tum
rec-tus, -ta, -tum
cap-tus, -ta, -tum
fac-tus, -ta, -tum


Quartus typus:
pas-sus, -sa, -sum
sal-sus, -sa, -sum
ver-sus, -sa, -sum
u-sus, -sa, -sum


Perfectum passiuum indicatiui modi, unicus typus:

ama-tus / ama-ta /ama-tum sum, es, est
ama-ti / ama-tae /ama-ta sumus, estis, sunt

Perfectum passiuum conjunctiui modi, unicus typus:

ama-tus / ama-ta /ama-tum sim, sis, sit
ama-ti / ama-tae /ama-ta simus, sitis, sint


Plus quam perfectum passiuum indicatiui modi, unicus typus:

ama-tus / ama-ta /ama-tum eram, eras, erat
ama-ti / ama-tae /ama-ta eramus, eratis, erant

Plus quam perfectum passiuum conjunctiui modi, unicus typus:

ama-tus / ama-ta /ama-tum essem, esses, esset
ama-ti / ama-tae /ama-ta essemus, essetis, essent

Futurum conjunctiui uel exactum, unicus typus:

ama-tus / ama-ta /ama-tum ero, eris, erit
ama-ti / ama-tae /ama-ta erimus, eritis, erunt

Media latinitate habetur et fui, fuerim, fueram, fuissem, fuero pro sum, sim, eram, essem, ero. Quuius ratio est quod habebatur aliquando loquendo (non scribendo) amatus sum pro amor, amatus eram pro amabar, et c.

Futuri et praeteriti perfecti conjunctiuus actiuus

1 Praeteriti perfecti indicatiuus actiuus 2 Praeteriti plus quam perfecti indicatiuus actiuus 3 Praeteriti perfecti infinitiuus actiuus et plusquamperfecti conjunctiuus actiuus 4 Futuri et praeteriti perfecti conjunctiuus actiuus

Futurum conjunctiuus dicitur etiam futurum exactum a certis grammaticis, et sic habetur futurum indicatiuus futurum simplex.

Primus typus:

amav-ero, -eris, -erit; -erimus, -eritis, -erint
finivero, delevero
scrips-ero, -eris, -erit; -erimus, -eritis, -erint
ded-ero, -eris, -erit; -erimus, -eritis, -erint
tul-ero, -eris, -erit; -erimus, -eritis, -erint

Secundus typus:

habu-ero, -eris, -erit; -erimus, -eritis, -erint
i-ero, -eris, -erit; -erimus, -eritis, -erint
fini-ero, -eris, -erit; -erimus, -eritis, -erint

Tertius typus:

ama-ro, (-veris!), -rit; -rimus, -ritis, -rint

"amaris" non contractio amaveris, sed est passiuus praesenti indicatiui
ceteras amaro aequipollet amavero

Perfecti conjunctiuus est ut futuri conjunctiuus uel futurum exactum, sed loco -ro dicitur -rim.

I harum formarum longe uel breue, ut melius in uersu, amborum temporum. Semper breue ante M/T/NT finalia.

Praeteriti perfecti infinitiuus actiuus et plusquamperfecti conjunctiuus actiuus

1 Praeteriti perfecti indicatiuus actiuus 2 Praeteriti plus quam perfecti indicatiuus actiuus 3 Praeteriti perfecti infinitiuus actiuus et plusquamperfecti conjunctiuus actiuus 4 Futuri et praeteriti perfecti conjunctiuus actiuus

Primus typus:
amav-isse
amav-issem, -isses, -isset; -issemus, -issetis, -issent
similiter delev-isse, finiv-isse
scrips-isse
scrips-issem, -isses, -isset; -issemus, -issetis, -issent

ded-isse
ded-issem, -isses, -isset; -issemus, -issetis, -issent

tul-isse
tul-issem, -isses, -isset; -issemus, -issetis, -issent

Secundus typus:
habu-isse
habu-issem, -isses, -isset; -issemus, -issetis, -issent

i-isse
i-issem, -isses, -isset; -issemus, -issetis, -issent

fini-isse
fini-issem, -isses, -isset; -issemus, -issetis, -issent

Tertius typus, plenius contractus:

ama-sse
ama-ssem, -sses, -sset; -ssemus, -ssetis, -ssent

fini-sse
fini-ssem, -sses, -sset; -ssemus, -ssetis, -ssent

forsitan et:
dele-sse
dele-ssem, -sses, -sset; -ssemus, -ssetis, -ssent

Praeteriti plus quam perfecti indicatiuus actiuus

1 Praeteriti perfecti indicatiuus actiuus 2 Praeteriti plus quam perfecti indicatiuus actiuus 3 Praeteriti perfecti infinitiuus actiuus et plusquamperfecti conjunctiuus actiuus 4 Futuri et praeteriti perfecti conjunctiuus actiuus

Primus typus:
amav-eram, eras, -erat; amav-eramus, -eratis, -erant
cum delev-eram, finiv-eram
scrips-eram, eras, -erat; scrips-eramus, -eratis, -erant
ded-eram, eras, -erat; ded-eramus, -eratis, -erant
tul-eram, eras, -erat; tul-eramus, -eratis, -erant

Secundus typus:
i-eram, eras, -erat; i-eramus, -eratis, -erant
habu-eram, eras, -erat; habu-eramus, -eratis, -erant
fini-eram, eras, -erat; fini-eramus, -eratis, -erant

Tertius typus:
ama-ram, -ras, -rat; ama-ramus, -ratis, -rant
amaram aequipollet amaveram

A post R per se longum, sed corripitur ante M/T finale et ante NT finale uel non.

Praeteriti perfecti indicatiuus actiuus

1 Praeteriti perfecti indicatiuus actiuus 2 Praeteriti plus quam perfecti indicatiuus actiuus 3 Praeteriti perfecti infinitiuus actiuus et plusquamperfecti conjunctiuus actiuus 4 Futuri et praeteriti perfecti conjunctiuus actiuus

Primus typus siue consonanticus: amav-i, delev-i, finiv-i, scrips-i, ded-i, tul-i

amav-i, -isti, -it; amav-imus, -istis, -erunt.
similiter delevi, finivi
scrips-i, -isti, -it; scrips-imus, -istis, -erunt.
ded-i, -isti, -it; ded-imus, -istis, -erunt.
tul-i, -isti, -it; tul-imus, -istis, -erunt.

Secundus typus uel breuioris uocalis: hab-ui, ii, fin-ii

hab-ui, -uisti, -uit; hab-uimus, -uistis, -uerunt.
sic plerumque secundae conjugationis
ii, iisti, iit; iimus, iistis, ierunt.
fin-ii, -isti, -iit; fin-iimus, -istis, -ierunt.
finii aequipollet finivi, secundae personae plerumque contrahuntur,
alias sicut ii conjugantur

Tertius typus, uel plenius contractus: ama-vi
ama-vi, -sti, -vit; ama-vimus, -stis, -runt
amavi amasti aequipollet amavi amavisti

Loco -erunt sed non loco -arunt utitur etiam (poëtice) -ere.

vendredi 11 avril 2008

imperativa, participia praesentis, gerundiva et gerundia

1, uerba in praesenti indicatiuo 2, uerba praeteriti imperfecti et futuri indicatiui 3, uerba in praesentis conjunctiuo 4, uerba praesentis infinitiui et praeteriti imperfecti conjunctiui 5, uerbi imperatiuus, praesentis participium actiuus, gerundiuum et gerundium

imperatiua quae dicuntur praesentis:
secundae personae tantum

primus typus: prima, secunda, quarta conjugationes, cum eo

am-a, am-ate
hab-e, hab-ete
fin-i, fin-ite
i, ite

passiui uocis, uel potius deponentis:
oscul-are, -amini
mer-ere, -emini
erud-ire, -imini

Vocalis in fine uel ante TE longa.

secundus typus: dare et quasi tota tertia conjugatio

d-a, d-ate
reg-e, reg-ite
cap-i, cap-ite
metu-e, metu-ite
deponens:
ut-ere, ut-imini

Vocalis in fine uel ante TE/RE/MINI breuis.

tertius typus: tria verba tertiae, cum irregularibus esse, ferre

dic, dic-ite
duc, duc-ite
fac, fac-ite

(es*), es-te
fer, fer-te

Vocalis in fine deest: ante TE aut deest aut breuis.

*saepius pro "es" dicitur "esto" (uide infra) uel "sis".

imperatiua quae dicuntur futuri:

secundae et tertiae personae:

ama-to, -to; -tote, -nto
habe-to, -to; -tote, -nto
reg-ito, -ito; -itote, -unto
capi-to, -to; -tote, -unto
fini-to, -to; -tote, -unto
ito, ito; itote, eunto
es-to, -to; -tote, s-unto
fer-to, -to; -tote, -unto

imperatiua futuri uerborum deponentium, si sunt
(nisi memoria me fefellit), quibus deest secunda pluralis:

oscula-tor, -tor; - -ntor
mere-tor, -tor; - -ntor
erudi-tor, -tor; - -ntor
uti-tor, -tor; - -ntor

imperatiuus uerbi uelle:

solus in composito:
noli, nolite
noli-to, -to; -tote, nol-unto

quae cum infinitiuo facit prohibitiuum

participia praesentis actiui:

primus typus: prima et secunda conjugationes

am-ans, -antis
hab-ens, -entis

In quibus radicalis uocalis longa in nominatiuo singulari per tria genera, breuis in ceteribus formis.

secundus typus: tertia et quarta conjugationes, fero, uolo, sum

reg-ens, -entis
capi-ens, -entis
metu-ens, -entis
fini-ens, -entis
fer-ens, -entis
uol-ens, -entis
ens, entis (in media latinitate)

E ante NS longum ante NT breue non est radicalis; si adest radicalis uocalis, ante E corripitur.

tertius typus: eo

i-ens, e-untis

E ante NS longum, U ante NT breue non est radicalis; quaecumque adest radicalis uocalis, ante E/U corripitur.

gerundiuua:

primus typus: prima et secunda conjugationes

am-andus, -anda, -andum
hab-endus, -enda, -endum

secundus typus: tertia et quarta conjugationes

reg-endus, -enda, -endum
capi-endus, -enda, -endum
metu-endus, -enda, -endum
fini-endus, -enda, -endum

tertius typus: eo
e-undus, -unda, -undum

archaica uel archaizans latinitas dicit et: reg-undus, capi-undus, fini-undus - sed semper metu-endus

gerundia sunt gerundiui neutra singularia, sine nominatiuo, pro infinitiuo utuntur quando nec est subjectum, nec objectum directum uerbi; nec stat in accusatiuo uel nominatiuo cum infinitiuo

regere difficile est
ars regendi difficilis est
regendo opus dant reges
nolo regere
ad regendum multa scientia necesseria
bene regendo reges merentur laudem

praesenti infinitiuus, praeteriti imperfecti conjunctiuus

1, uerba in praesenti indicatiuo 2, uerba praeteriti imperfecti et futuri indicatiui 3, uerba in praesentis conjunctiuo 4, uerba praesentis infinitiui et praeteriti imperfecti conjunctiui 5, uerbi imperatiuus, praesentis participium actiuus, gerundiuum et gerundium

primus typus: conjugationes prima, secunda, quarta, cum eo

am-are, am-ari
am-arem, -ares, aret; am-aremus, -aretis, -arent;
am-arer, -areris, -aretur; am-aremur, -aremini, -arentur.

hab-ere, hab-eri
hab-erem, -eres, -eret; hab-eremus, -eretis, -erent;
hab-erer, -ereris, -eretur; hab-eremur, -eremini, erentur.

fin-ire, fin-iri
fin-irem, -ires, -iret; fin-iremus, -iretis, -irent;
fin-irer, -ireris, -iretur; fin-iremur, -iremini, -irentur.

ire, iri
irem, ires, iret; iremus, iretis, irent;
ad-irer, -ireris, -iretur; ad-iremur, -iremini, -irentur.

Vocalis ante R longa.

secundus typus: tertia declinatio

reg-ere, reg-i
reg-erem, -eres, -eret; reg-eremus, -eretis, -erent;
reg-erer, -ereris, -eretur; reg-eremur, -eremini, -erentur.

cap-ere, cap-i
cap-erem, -eres, -eret; cap-eremus, -eretis, -erent;
cap-erer, -ereris, -eretur; cap-eremur, -eremini, -erentur.

metu-ere, metu-i
metu-erem, -eres, -eret; metu-eremus, -eretis, -erent;
metu-erer, -ereris, -eretur; metu-eremur, -eremini, -erentur.

E ante R breve.

tertius typus: verba fero, sum, volo

fer-re, fer-i
fer-rem, -res, -ret; fer-remus, -retis, -rent;
fer-rer, -reris, -retur; fer-remur, -remini, -rentur.

es-se
es-sem, -ses, -set; es-semus, -setis, -sent.

vel-le
vel-lem, -les, let; vel-lemus, -letis, -lent.

Vocalis ante R/S/L non est.

In omnibus typis: E post R (S/L) per se longum, sed corripitur ante M, R, T finalia et ante NT, finale vel non. Et quando finale est in infinitivo activo. I finale passivi infinitivi autem longum.

edo in secundo uel tertio typo: edere uel esse

praesenti conjunctiuus

1, uerba in praesenti indicatiuo 2, uerba praeteriti imperfecti et futuri indicatiui 3, uerba in praesentis conjunctiuo 4, uerba praesentis infinitiui et praeteriti imperfecti conjunctiui 5, uerbi imperatiuus, praesentis participium actiuus, gerundiuum et gerundium

primus typus: prima conjugatio sola

am-em, -es, -et; am-emus, -etis, -ent;
am-er, -eris, -etur; am-emur, emini, entur.

E longa, sed corripitur ante M, R, T finalia et ante NT, finale vel non.

secundus typus: secunda, tertia, quarta conjugationes, cum eo, fero, volo

habe-am, -as, -at; habe-amus, -atis, -ant;
habe-ar, -aris, -atur; habe-amur, -amini, -antur.

reg-am, -as, -at; reg-amus, -atis, -ant;
reg-ar, -aris, -atur; reg-amur, -amini, -antur.

capi-am, -as, -at; capi-amus, -atis, -ant;
capi-ar, -aris, -atur; capi-amur, -amini, -antur.

metu-am, -as, -at; metu-amus, -atis, -ant;
metu-ar, -aris, -atur; metu-amur, -amini, -antur.

fini-am, -as, -at; fini-amus, -atis, -ant;
fini-ar, -aris, -atur; fini-amur, -amini, -antur.

e-am, -as, -at; e-amus, -atis, -ant;
ad-e-ar, -aris, -atur; ad-e-amur, -amini, -antur.

fer-am, -as, -at; fer-amus, -atis, -ant;
fer-ar, -aris, -atur; fer-amur, -amini, -antur.

A longa, sed corripitur ante M, R, T finalia et ante NT, finale vel non.

tertius typus: verba sum, uolo

sim, sis, sit; simus, sitis, sint
vel-im, -is, -it; vel-imus, -itis, vel-int

I longa, sed corripitur ante M, T finalia et ante NT.

edo secundi uel tertiae typi: ed-am siue ed-im

verba praeteriti imperfecti indicativus, futuri indicativus

1, uerba in praesenti indicatiuo 2, uerba praeteriti imperfecti et futuri indicatiui 3, uerba in praesentis conjunctiuo 4, uerba praesentis infinitiui et praeteriti imperfecti conjunctiui 5, uerbi imperatiuus, praesentis participium actiuus, gerundiuum et gerundium

verba praeteriti imperfecti indicativus

primus typus: prima et secunda conjugatio cum verbo eo

am-abam, -abas, -abat; am-abamus, -abatis, -abant;
am-abar, -abaris, -abatur; am-abamur, -abamini, -abantur

hab-ebam, -ebas, -ebat; hab-ebamus, -ebatis, -ebant;
hab-ebar, -ebaris, -ebatur; hab-ebamur, -ebamini, -ebantur

ibam, ibas, ibat; ibamus, ibatis, ibant;
ad-ibar, -ibaris, -ibatur; ad-ibamur, -ibamini, -ibantur

Vocalis ante B verbi radicis est et longa est.

secundus typus: tertia et quarta conjugatio cum fero, volo, esse/edere

reg-ebam, -ebas, -ebat; reg-ebamus, -ebatis, -ebant;
reg-ebar, -ebaris, -ebatur; reg-ebamur, -ebamini, -ebantur

capi-ebam, -ebas, -ebat; capi-ebamus, -ebatis, -ebant;
capi-ebar, -ebaris, -ebatur; capi-ebamur, -ebamini, -ebantur

metu-ebam, -ebas, -ebat; metu-ebamus, -ebatis, -ebant;
metu-ebar, -ebaris, -ebatur; metu-ebamur, -ebamini, -ebantur

fini-ebam, -ebas, -ebat; fini-ebamus, -ebatis, -ebant;
fini-ebar, -ebaris, -ebatur; fini-ebamur, -ebamini, -ebantur

fer-ebam, -ebas, -ebat; fer-ebamus, -ebatis, -ebant;
fer-ebar, -ebaris, -ebatur; fer-ebamur, -ebamini, -ebantur

vol-ebam, -ebas, -ebat; vol-ebamus, -ebatis, -ebant.

ed-ebam, -ebas, -ebat; ed-ebamus, -ebatis, -ebant;
ed-ebar, -ebaris, -ebatur; ed-ebamur, -ebamini, -ebantur.

E ante B apponitur verbi radici. Longum est, vocalis ante verbi est et, si per se longa, corripitur ante hoc E.

tertius typus: verbum sum

eram, eras, erat; eramus, eratis, erant

Futuri indicativus:

primus typus: prima et secunda conjugatio, cum verbo eo

am-abo, -abis, -abit; am-abimus, -abitis, -abunt;
am-abor, -aberis, -abitur; am-abimur, -abimini, -abuntur.

hab-ebo, -ebis, -ebit; hab-ebimus, -ebitis, -ebunt;
hab-ebor, -eberis, -ebitur; hab-ebimur, -ebimini, -ebuntur.

ibo, ibis, ibit; ibimus, ibitis, ibunt;
ad-ibor, -iberis, -ibitur; ad-ibimur, -ibimini, -ibuntur.

secundus typus: tertia et quarta conjugatio cum fero, volo

reg-am, -es, -et; reg-emus, -etis, -ent;
reg-ar, -eris, -etur; reg-emur, -emini, -entur.

capi-am, -es, -et; capi-emus, -etis, -ent;
capi-ar, -eris, -etur; capi-emur, -emini, -entur.

metu-am, -es, -et; metu-emus, -etis, -ent;
metu-ar, -eris, -etur; metu-emur, -emini, -entur.

fini-am, -es, -et; fini-emus, -etis, -ent;
fini-ar, -eris, -etur; fini-emur, -emini, -entur.

fer-am, -es, -et; fer-emus, -etis, -ent;
fer-ar, -eris, -etur; fer-emur, -emini, -entur.

vol-am, -es, -et; vol-emus, -etis, -ent.

tertius typus: verbum sum

ero, eris, erit; erimus, eritis, erunt.

verba in praesenti indicativo

1, uerba in praesenti indicatiuo 2, uerba praeteriti imperfecti et futuri indicatiui 3, uerba in praesentis conjunctiuo 4, uerba praesentis infinitiui et praeteriti imperfecti conjunctiui 5, uerbi imperatiuus, praesentis participium actiuus, gerundiuum et gerundium

primus typus: prima conjugatio sola

am-o, -as, -at; am-amus, -atis, -ant;
am-or, -aris, -atur; am-amur, -amini, -antur

A per se longum, corripitur autem ante t finale, vel nt et omittitur ante o.

secundus typus: secunda et quarta conjugatio cum verbo "eo"

hab-eo, -es, -et; hab-emus, -etis, -ent
hab-eor, -eris, -etur; hab-emur, -emini, -entur

fin-io, -is, -it; fin-imus, -itis, -iunt
fin-ior, -iris, -itur; fin-imur, -imini, -iuntur

eo, is, it; imus, itis, eunt
ad-eor, -iris, -itur; ad-imur, -imini, -euntur

E vel I vel E/I per se longa, corripiuntur autem ante -o, -t finale, -(u)nt, nota quod secunda conjugatio habet -nt ubi cetera -unt

audeo, secundae conjugationis, non est audio quartae, nec adeo compositum ex eundo et ad:

audent quidam temere; audiunt male surdi; adeunt qui audent ad eos qui male audiunt, et perimplentur eorum aures

tertius typus: tertia conjugatio

reg-o, -is, -it; reg-imus, -itis, -unt;
reg-or, -eris, -itur; reg-imur, -imini, -untur

cap-io, -is, -it; cap-imus, -itis, -iunt
cap-ior, -eris, -itur; cap-imur, -imini, -iuntur

met-uo ut metu-o:

met-uo, -uis, -uit; met-uimus, -uitis, -uunt;
met-uor, -ueris, -uitur; met-uimur, -uimini, -uuntur

vocalis thematica brevis, vocalis ante thematicam, si est, brevis, vocalis pro thematica brevis

quartus typus: fero, sum, volo

fer-o, -s, -t; fer-imus, -tis, -unt
fer-or, -ris, -tur; fer-imur, -imini, -untur

s-um, es, es-t; s-umus, es-tis, s-unt

vol-o, vi-s, vul-t; vol-umus, vul-tis, vol-unt

vocalis deest in tertia singulari et in secunda plurali